Podsumowanie

Wybór zwierzęcia tylko z pozoru jest łatwy. Na świecie jest około 2 miliardów zwierząt towarzyszących, a zadaniem opiekunów jest właściwa opieka nad nimi. Jednym z podstawowych kroków jest właściwy wybór zwierzęcia, ponieważ od tego zależy zakres obowiązków opiekuna, wysokość kosztów utrzymania oraz ilość poświęcanego zwierzęciu czasu. W zależności od gatunku zwierzęcia, różne są wymagania odnośnie warunków bytowania, żywienia, opieki weterynaryjnej czy typu i intensywności kontaktów z opiekunem. Przed wyborem pupila koniecznie trzeba przyjrzeć się swojej sytuacji rodzinnej i zawodowej oraz uwzględnić tryb życia i sposoby spędzania wolnego czasu. Długie godziny spędzane codziennie poza domem, małe dzieci absorbujące naszą uwagę czy osoby chore na alergię - to wszystko czynniki wymagające przeanalizowania. Równie ważne jest znalezienie kogoś, kto w razie potrzeby zajmie się naszym zwierzęciem. Do takich sytuacji należą nie tylko zaplanowane wyjazdy, ale również nagłe przypadki, na przykład choroba opiekuna czy inne, nieprzewidywalne sytuacje osobiste. Odpowiedzialna opieka pozwala zapewnić zwierzęciu dobrostan i zbudować harmonijne wspólne życie. Z tego powodu decyzji o posiadaniu zwierzęcia nigdy nie wolno podejmować pochopnie czy pod wpływem impulsu. Unikniemy w ten sposób, przykrych sytuacji czy nieprzyjemnych rozwiązań, zarówno dla nas, jak i zwierzęcia.

Zwierzęce potrzeby

Potrzeby zwierząt są przede wszystkim uzależnione od gatunku. Powierzchnia i typ wybiegu, rodzaj schronienia, dieta, oświetlenie i temperatura powietrza oraz potrzeba kontaktu z innymi osobnikami mogą być bardzo różne. Przykładowo, ryby muszą mieć wodę o specyficznej temperaturze i zasoleniu, gady wymagają dogrzewania i odpowiedniej wilgotności powietrza, ptaki przestronnych wolier, a gryzonie licznych kryjówek w swoich terrariach czy klatkach. Niektóre gatunki, jak szczury czy papugi faliste są stadne i zdecydowanie lepiej czują się w grupie, w przeciwieństwie do samotników, np. chomików. Wiele małych ssaków prowadzi nocny tryb życia, co dla opiekuna oznacza najczęściej hałasy o północy, a w ciągu dnia widok smacznie śpiącego lokatora woliery czy klatki. Są gatunki, dla których kontakt z człowiekiem jest bardzo istotnym elementem dobrostanu (np. fretki, psy, koty), więc trzeba codziennie wygospodarować na to czas.

Nasze oczekiwania i możliwości

Częste wyjazdy czy wielogodzinne przebywanie poza domem sugerują wybranie zwierząt, dla których kontakt z opiekunem nie jest najważniejszy – ryby, gady czy płazy. Wbrew pozorom do tej grupy absolutnie nie zaliczają się koty, które źle znoszą nudę i samotność. Pewnym rozwiązaniem jest też grupa zwierząt – kilka papug, królików czy kawii domowych (dawniej nazywanych świnkami morskimi) sprawi, że będą się cieszyć swoim towarzystwem. W przypadku grup zwierząt, niezwykle ważne jest zapobieganie rozmnażaniu. Rozwiązaniem jest dobór osobników tej samej płci lub kastracja zwierząt.
Domatorzy i osoby, które mieszkają same będą mieć największą satysfakcję z posiadania zwierząt łatwo nawiązujących kontakt z człowiekiem – królików, fretek, małych gryzoni, ptaków, psów i kotów (chociaż bez wątpienia obserwowanie akwarium czy terrarium również jest niezwykle interesujące). Warto jednak pamiętać, że zwierzęta takich „towarzyskich” gatunków pozostawione same sobie, zwłaszcza w nieciekawym otoczeniu, szybko popadają we frustrację, mogą z tego powodu chorować lub zachowywać się w sposób niepożądany.

Nasze obowiązki

Wybór miejsca, gdzie zamieszka nasz ulubieniec to jedna z najważniejszych decyzji. Szczególnie istotne jest to dla zwierząt trzymanych w zamknięciu (klatki, terraria, akwaria). Pomieszczenie dla zwierzęcia musi mieć odpowiednią dla niego wielkość. Nie powinno stać w przeciągu czy bardzo nasłonecznionym miejscu, najlepiej żeby znajdowało się w rogu pokoju, co zapewni zwierzęciu większy spokój.
Fretki i szczury najlepiej czują się w dużych, wielokondygnacyjnych klatkach, wyposażonych w kryjówki, hamaki i miękkie posłania. Chętnie będą również korzystać z możliwości kopania w ziemi. Szynszyle dodatkowo potrzebują codziennych kąpieli piaskowych (specjalny piasek można nabyć w sklepie zoologicznym). Królikom i kawiom domowym wystarczy klatka jednopiętrowa, ale za to o długości minimum 80 cm. Dokładne wymiary klatek zależą od liczby utrzymywanych zwierząt, a odpowiednie wskazówki można znaleźć w literaturze. Ptaki i małe ssaki chętnie korzystają z różnych zabawek, które można umieścić w klatce. Małe zwierzęta, jak gryzonie, króliki i fretki potrzebują codziennego wypuszczania z klatki na spacery po pokoju. Takie pomieszczenie trzeba odpowiednio zabezpieczyć (ponieważ książki czy kable mogą zostać pogryzione) i zawsze dozorować poczynania ulubieńców.
Zdecydowanie najbardziej wymagającymi zwierzętami są psy i koty. Ich przestrzeń życiowa obejmuje całe nasze mieszkanie. Ponadto, koty wychodzące, jako swoje terytorium traktują całą okolicę, a psy towarzysząc nam na spacerach czy wyjazdach mają możliwość poznawania zupełnie nowych miejsc.
Dla kotów ważne jest wyposażenie mieszkania nie tylko w odpowiedniej wielkości kuwety, które służą za toaletę (koniecznie o jedną więcej niż liczba kotów), ale także drapaki, drzewka do wspinania, wygodne kryjówki i półki, na których kot może odpoczywać i obserwować otoczenie. Bardzo ciekawym rozwiązaniem jest zabezpieczenie okien czy balkonu siatką, i stworzenie w ten sposób dodatkowej, bezpiecznej przestrzeni zewnętrznej dla kota. Koty, które nie mają towarzyszy tego samego gatunku, wymagają codziennie porcji zabawy z opiekunem.
Psy potrzebują codziennie kilku spacerów nie tylko, aby załatwić swoje potrzeby fizjologiczne. Spacer jest okazją do ruchu, zabawy, kontaktu z innymi psami, umożliwia też bardzo ważne dla psa węszenie i poznawanie nowych miejsc. Jest też doskonałym sposobem na spędzanie czasu z opiekunem. Służy nawiązywaniu więzi i szkoleniu. Przynajmniej jeden spacer w ciągu dnia powinien być dłuższy, i w zależności od potrzeb psa trwać od 40 minut do dwóch godzin.

Na koniec o pieniądzach

Sam zakup zwierzęcia i potrzebnego wyposażenia to nie wszystko. Codzienne koszty obejmują oczywiście pokarm, opiekę weterynaryjną, a w przypadku psów też często szkolenie. Ponadto, należy przygotować się na koszty opieki zastępczej podczas nieobecności opiekuna. Dieta zwierzęcia jest kluczowym elementem jego zdrowia i kondycji. Koniecznie trzeba zapoznać się z wymaganiami pokarmowymi danego gatunku. Nie wszystkie produkty dobre dla ludzi mogą być podawane zwierzętom. Dobrym rozwiązaniem jest korzystanie z gotowych mieszanek karmowych produkowanych dla danego gatunku. Najważniejsze, aby przy wyborze karmy czy sposobu żywienia kierować się potrzebami zwierzęcia. Radą posłuży nam lekarz weterynarii czy personel sklepu zoologicznego. Wiele informacji znajdziemy również w literaturze.
Standardowa opieka weterynaryjna obejmuje coroczne przeglądy zdrowotne, szczepienia i profilaktykę przeciwpasożytniczą. Lekarz weterynarii doradzi, czego potrzebuje przedstawiciel danego gatunku. W przypadku zwierząt egzotycznych dobrze poszukać lekarza specjalizującego się w ich leczeniu. Każde podejrzenie choroby (zmiana zachowania, zaburzenia trawienia, zmiany skórne itp.) należy jak najszybciej skonsultować z lekarzem weterynarii – im szybciej choroba zostanie wykryta, tym szansa na skuteczne leczenie jest większa.
Wszystkie psy powinny przejść przynajmniej podstawowe szkolenie, najlepiej pod okiem fachowca o dobrych referencjach. Stosowanie zastraszania i przemocy podczas szkolenia jest absolutnie wykluczone. Szkolenie psa wymaga czasu i zaangażowania opiekuna, ale również pewnych nakładów finansowych. Jednak dzięki wspólnej pracy z psem nawiązujemy doskonałą więź - lepiej go poznajemy, mamy na nim większą kontrolę, a pies zdecydowanie bardziej nam ufa. No i zdecydowanie grzeczny pies to powód do dumy opiekuna.

Sytuacje specjalne

Każdy z nas powinien mieć przygotowany plan opieki zastępczej dla zwierzęcia na wypadek wyjazdu czy choroby opiekuna. Dobrze wcześniej zapytać znajomych czy członków rodziny o taką pomoc i poznać ich ze zwierzęciem. Istnieją też dyplomowani tymczasowi opiekunowie zwierząt (tzw. petsitterzy) oraz hotele dla zwierząt. Jednak zanim powierzymy im opiekę nad pupilem, sprawdźmy ich referencje i spotkajmy się osobiście. Można na próbę zostawić im zwierzę na kilka godzin czy jeden dzień. Zwłaszcza koty i psy lepiej znoszą pobyt u znanej im osoby.

Lepsze życie ze zwierzęciem

Opieka na zwierzęciem to obowiązek i odpowiedzialność, ale przede wszystkim ogromna radość z obserwacji i nawiązywania więzi z innym gatunkiem. Obecność zwierząt w życiu człowieka ma wiele korzyści – zmniejsza stres, poprawia nastój, ułatwia nawiązywanie kontaktów z innymi opiekunami. Jeśli starannie zadbamy o potrzeby naszego pupila będziemy mogli w pełni cieszyć się jego towarzystwem, przez możliwie najdłuższy czas.

Adnotacja
Tekst został przygotowany przez zespół ekspertów POLKARMA w składzie:
Dr n. wet. Sybilla Berwid-Wójtowicz
Lek. wet. Małgorzata Głowacka
Dr inż. Jacek Wilczak
Mgr inż. Anna Maria Ziembińska