Wychowywanie psa może być łatwiejsze niż sobie wyobrażasz. Wystarczy pamiętać o trzech najważniejszych zasadach w codziennych relacjach z nim. Pies uczy się 24 godziny na dobę i na podstawie konsekwencji swoich działań wyciąga wnioski. Powtarza i utrwala sobie te zachowania, które mu się opłacają i pozwalają mu osiągnąć zamierzony cel. Co zatem jest najważniejsze w tym procesie? To empatia, komunikacja i konsekwencja. Te trzy zasady są uniwersalne i zupełnie naturalnie budują więź ze zwierzęciem, sprawiając, że wspólne życie staje się harmonijne i przyjemne dla obu stron.

Empatia, komunikacja i konsekwencja

Empatia jest niezwykle ważnym elementem budowania międzyludzkich relacji. Oznacza zrozumienie dla sytuacji, emocji i odczuć drugiej osoby. Tak samo jest w przypadku więzi z psem. Tak jak ludzie, psy są indywidualistami: mają swoje sympatie i antypatie, mają też różne doświadczenia, a co za tym idzie różnie reagują. Ponadto, pies także miewa lepsze i gorsze dni, bywa rozdrażniony, zmęczony lub rozbrykany, czasem coś go boli, ma różne nastroje.
Komunikacja jest kolejnym elementem. Psy towarzyszą ludziom od dawna, więc wydaje się, że nie potrzeba żadnych dodatkowych działań, aby doskonale się porozumieć. Warto jednak poświęcić trochę czasu na obserwacje naszego psa w różnych sytuacjach, aby zrozumieć jego emocje i zamiary. Psia mowa to nie tylko szczekanie, warczenie czy skomlenie. Bogactwo komunikatów przesyłanych za pomocą mowy ciała jest ogromne. Ustawienie głowy, tułowia, uszu, spojrzenie – to wszystko pomaga unikać konfliktów, przesyłać grzecznościowe pozdrowienia i składać prośby. Zatem, aby usłyszeć, to, co mówi pies trzeba… otworzyć oczy. Również człowiek może swoją postawą oddziaływać na zachowanie zwierzęcia – uspokoić go lub dodać mu odwagi.
Konsekwencja w naszym postępowaniu to trzeci element. Pozwala zwierzęciu zorientować się, które jego zachowania są akceptowane przez nas, a które nie. Inaczej mówiąc – pokazuje, jak pies może osiągnąć swoje cele w aprobowany przez nas sposób. Pies próbuje rożnych metod, aby zdobyć smakołyk, dłużej zostać na spacerze czy odpoczywać w najwygodniejszym miejscu. Jednak nie będzie się wysilał, jeśli jego pomysły okażą się nieskuteczne.

Poznaj, zrozum i uszanuj

Wczucie się w sytuację psa znacznie modyfikuje nasze oczekiwania wobec niego. Zbyt często my, ludzie, wymagamy od każdego psa tego samego bez względu na okoliczności. Ma lubić wszystkie dzieci, szczekać na intruzów, grzecznie pozwalać się głaskać każdemu znajomemu i nie gonić kotów…Tymczasem, zamiast mówić o naszym towarzyszu, że jest niegrzeczny, krnąbrny czy chce nas zdominować, warto zastanowić się chwilę na tym, co czuje w danej sytuacji? Może coś go przestraszyło, może jest chory albo brakuje mu czegoś? Bo empatia, to również poznanie i spełnianie potrzeb gatunkowych psa, takich jak umożliwienie zabawy, swobodnego ruchu, węszenia czy kontaktów z innymi osobnikami. Towarzyszenie psu w tych aktywnościach podczas wspólnych spacerów sprawia, że stajesz się dla niego kimś bardzo cennym. Kimś, przy kim warto być, bo zawsze można coś interesującego zrobić lub dostać coś smacznego.
Psy, jako zwierzęta społeczne za wszelką cenę starają się uniknąć konfliktów i przemocy. Ich życie jest pełne rytuałów i pozorowanych potyczek, natomiast prawdziwe starcia to niezwykła rzadkość. Niestety obecność np. ogrodzeń czy smyczy, a także nasze ludzkie reakcje utrudniają „psie rozmowy”. Konfliktom sprzyja też duże zagęszczenie (np. wiele psów na wybiegu czy w parku). Jeśli widzimy, że nas przyjaciel zatrzymuje się i nie chce podejść do jakiegoś psa czy człowieka – uszanujmy to. Zawróćmy lub omińmy szerokim łukiem potencjalne zagrożenie. Nie zmuszajmy do interakcji, których woli unikać. Naprawdę nasz pies nie musi lubić wszystkich w okolicy.

Jak pies się uczy?

U psów podobnie jak u ludzi działa ten sam mechanizm nauki: każde zachowanie może powodować miłe lub nieprzyjemne konsekwencje. Jeśli były przyjemne, albo pomogły osiągnąć zamierzony cel, zachowanie się utrwali. Przykładowo, skoro stanie przy stole oznacza możliwość uzyskania czegoś do zjedzenia, to pies będzie wytrwale żebrał podczas każdego posiłku rodziny. Ale jeśli nigdy niczego nie otrzyma, wkrótce zrezygnuje. Nikt nie lubi tracić energii na bezowocne działania. W przypadku, gdy, chcemy, aby pies zastąpił swoje zachowanie innym, musimy je zaproponować. Najlepiej, aby nowe zachowanie jednocześnie wykluczało to niepożądane. Na przykład, gdy pies skacze przy powitaniu, poleć mu usiąść i nagródź za siedzenie. W ten sposób zwierzę uzyska jasną wskazówkę, jak zachowywać się w danej sytuacji.

Karanie? To bez sensu!

No, a co z karaniem? Skoro mowa o konsekwencjach trzeba wspomnieć o niemal odruchowej chęci ukarania złego zachowania psa. Nie tylko laicy, ale - o zgrozo - również osoby uważające się za specjalistów polecają całą gamę kar: krzyk, szarpanie, dławiki, kolczatki, obroże elektryczne i inne. Warto przez chwilę zastanowić się nad bezcelowością takiego postępowania. Często kara wymierzana jest zbyt późno i pies nawet nie wie, za co został ukarany, odczuwa jedynie strach. Podważa to więź, jaka tworzy się między zwierzęciem i jego opiekunem oraz buduje konfrontacyjny stosunek między nimi. Jednak najistotniejsze jest to, że kara w żaden sposób nie informuje psa o tym, jakiego zachowania od niego oczekujemy.

Połącz punkty- zbuduj zaufanie

Teraz wystarczy zobaczyć zależność pomiędzy trzema elementami i połączyć je w całość. Udowodniono, że poczucie bezpieczeństwa jest dla psa równie ważne jak pokarm i schronienie. Świat w oczach zwierzęcia staje się bezpieczny tylko wtedy, gdy jego reguły są jasne i niezmienne, a komunikaty są przekazywane czytelnie. W takich warunkach pies wie, że swoim zachowaniem może czynnie wpływać na to, co się wydarza. Pamiętaj, aby raz ustalonych reguł nie zmienić. Nie można pozwalać na coś jednego dnia, a innego zabraniać tego. Trudno grać w grę, której zasady codziennie są inne, prawda? Pies potrzebuje przewodnika – kogoś, komu w pełni może zaufać, kto potrafi zapewnić mu bezpieczeństwo. Nie można jednak zaufać komuś, kto stosuje przemoc. Pełen empatii, konsekwentny i dobrze odczytujący komunikaty opiekun potrafi bez wysiłku zbudować silną więź z psem. Będzie przez wiele lat cieszyć się z towarzystwa zadowolonego, zrelaksowanego i bardzo grzecznego psa, który w pełni mu ufa.

Adnotacja

Tekst został przygotowany przez zespół ekspertów POLKARMA w składzie:
Dr n. wet. Sybilla Berwid-Wójtowicz
Lek. wet. Małgorzata Głowacka
Dr inż. Jacek Wilczak
Mgr inż. Anna Maria Ziembińska